Czym jest zapewnienie spadkowe?
Zapewnienie spadkowe to jedna z kluczowych instytucji w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku. W postępowaniu tym sąd spadku ustala kto jest spadkobiercą według zasad dziedziczenia ustawowego, a także bada czy spadkodawca pozostawił testament, a jeśli tak to czy testament ten jest ważny oraz kto na jego podstawie dziedziczy spadek.
To właśnie w celu ustalenia tych kwestii sąd odbiera zapewnienie spadkowe, w którym spadkobiercy potwierdzają, że spadkodawca nie pozostawił po sobie innych spadkobierców oraz że nie sporządził on żadnych testamentów, których nie przedstawiono w toczącej się sprawie.
Na tej podstawie sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Kto składa zapewnienie spadkowe
Zapewnienie spadkowe odgrywa więc bardzo istotną rolę w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Dlatego jego złożenie obwarowane jest specjalnymi wymogami prawnymi.
Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego wprost wskazują, że zapewnienie spadkowe może być złożone jedynie przez zgłaszającego się spadkobiercę. Wynika z tego kilka istotnych wniosków. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że zapewnienie spadkowe może zostać złożone przez jakiegokolwiek spadkobiercę będącego uczestnikiem w sprawie – nie musi być to koniecznie wnioskodawca. Jest to o tyle istotne, że czasami z różnych przyczyn, wnioskodawca nie może zjawić się osobiście w sądzie i złożyć zapewnienia spadkowego. I choć zazwyczaj w takiej sytuacji jest on reprezentowany przez adwokata, to pełnomocnik nie może za niego złożyć zapewnienia spadkowego. Zapewnienie spadkowe może być bowiem złożone tylko przez spadkobiercę, osobiście uczestniczącego w postępowaniu sądowym.
Odebranie zapewnienia spadkowego
W zapewnieniu spadkowym zgłaszający się spadkobierca powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome:
1) o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
2) o pozostawionych przez spadkodawcę testamentach;
Pod względem skutków karnych zapewnienie spadkowe jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie.
Brak zapewnienia spadkowego
W braku złożenia zapewnienia spadkowego lub w sytuacji gdy złożone zapewnienie spadkowe nie zostało uznane przez sąd za wystarczające, konieczne jest wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie.
Ogłoszenie wzywające spadkobierców zamieszcza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz podaje się do publicznej do wiadomości w miejscowości, w jakiej ostatnio zamieszkiwał na stałe spadkodawca. Ogłoszenie to powinno być zgodne z panującym w tej miejscowości zwyczajem, dla tego typu ogłoszeń. W praktyce ogłoszenie najczęściej wywieszane jest w lokalu urzędu właściwej gminy.
Treść ogłoszenia szczegółowo regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Powinno ono zawierać:
1) imię, nazwisko, zawód oraz ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy;
2) datę śmierci spadkodawcy;
3) wskazanie majątku pozostałego po spadkodawcy;
4) wezwanie, aby spadkobiercy w ciągu trzech miesięcy od dnia wskazanego w ogłoszeniu zgłosili się i udowodnili nabycie spadku, pod rygorem pominięcia w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, sąd wyznaczy rozprawę, na którą wezwie także osoby, które zgłosiły żądanie i podały miejsce zamieszkania. Do tego czasu nie może zapaść postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Czy warto składać zapewnienie spadkowe
Jak widać, zapewnienie spadkowe jest bardzo istotne. I choć bez jego złożenia możliwe jest uzyskanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, to jednak jego brak istotnie wydłuża postępowanie w sprawie, nierzadko oddalając zakończenie postępowania o 6 miesięcy albo i więcej.