Dział spadku w sądzie
Dzisiejszy wpis chciałbym poświęcić praktycznym aspektom sądowego działu spadku. Mimo bowiem tego, że przepisy prawa nie wymagają obowiązkowego przeprowadzenia tego postępowania, to jednak w praktyce spadkobiercy często decydują się na dokonanie działu spadku. O tym, czym jest dział spadku, w jaki sposób i dlaczego warto go przeprowadzić, przeczytasz w moim wcześniejszym wpisie. W tym miejscu chciałbym natomiast skupić się wyłącznie na praktycznych aspektach postępowania sądowego o dział spadku.
Dział spadku niezgoda, czyli kiedy nie da się inaczej
Choć dział spadku w sądzie jest zazwyczaj rozwiązaniem bardziej czasochłonnym niż dział spadku u notariusza, to jednak niekiedy jest to jedyne wyjście. Umowę o dział spadku możemy bowiem zawrzeć wyłącznie wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy zgadzają się, co do wszystkich elementów proponowanego działu spadku. Niezgoda któregokolwiek ze spadkobierców co do: składników spadku (czyli tego, co wchodzi w skład spadku), sposobu podziału (komu mają przypaść poszczególne przedmioty należące do majątku spadkowego), czy też tego ile mają wynosić spłaty na rzecz poszczególnych spadkobierców, powoduje, że konieczne jest zwrócenie się do sądu o dokonanie podziału zgodnie z właściwymi przepisami prawa.
Wniosek o dział spadku
Aby rozpocząć sądowe postępowanie o dział spadku, konieczne jest złożenie w sądzie wniosku o dział spadku. W piśmie tym, przede wszystkim należy wymienić wszystkich spadkobierców, przedstawić skład spadku oraz wskazać sposób podziału, jakiego domaga się wnioskodawca. Dobrze jest też przedstawić niezbędne dokumenty, takie jak odpis postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, wypisy ksiąg wieczystych nieruchomości wchodzących w skład spadku, mapki geodezyjne, kopie dowodów rejestracyjnych pojazdów, czy inwentarz spadku, jeśli był sporządzony.
Wniosek o dział spadku powinien być dobrze uzasadniony. Należy bowiem pamiętać, że sąd nie jest w pełni związany przedstawionym przez spadkobiercę sposobem podziału majątku spadkowego. Rozpoznający sprawę sąd przede wszystkim kierować będzie się dyrektywami wynikającymi z przepisów prawa. Jedna z nich głosi, że dzieląc majątek spadkowy, sąd w pierwszej kolejności będzie dążył do fizycznego podziału poszczególnych przedmiotów. Odstąpi od tej zasady dopiero na zgodny wniosek stron lub jeśli podział taki miałby okazać się sprzeczny z przepisami ustawy, lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, albo gdyby podział ten pociągał za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartość.
Należy też pamiętać, że co do zasady sąd będzie dążył do podzielenia całego spadku, tzn. wszystkich przedmiotów należących do spadkodawcy. Jeżeli zatem z jakichś powodów nie chcemy, aby dział spadku dotyczył określonych składników majątku spadkowego, to musimy to właściwie i przekonująco uzasadnić. Jedynie bowiem z ważnych powodów sąd może ograniczyć podział do części spadku.
Wniosek o dział spadku a zniesienie współwłasności
Wzajemną relację pomiędzy działem spadku a zniesieniem współwłasności rozpatrywać możemy na kilku płaszczyznach. Pierwsza i najbardziej oczywista z nich przejawia się w tym, że dokonując działu spadku, sąd dąży do zniesienia współwłasności przedmiotów spadkowych pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami. Do chwili działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami wszystkich składników majątku spadkowego. Po uprawomocnieniu się postanowienia w zakresie działu spadku, poszczególne przedmioty należą już wyłącznie do konkretnych spadkobierców.
Oprócz tego może się zdarzyć, że przedmiotem spadku jest jedynie udział w rzeczy, która stanowiła przedmiot współwłasności pomiędzy spadkobiercą a osobą trzecią. W takiej sytuacji wskazane jest, aby sąd dokonał działu nie tylko odziedziczonej po spadkodawcy części, ale by podzielił całą rzecz. W takiej sytuacji konieczne będzie zaangażowanie w sprawę także współwłaścicieli niebędących spadkobiercami.
Jak wygląda rozprawa o dział spadku
Na rozprawie o dział spadku sąd będzie przede wszystkim próbował ustalić skład i wartość majątku spadkowego. W tym celu przesłuchiwani będą poszczególni spadkobiercy.
Podczas przesłuchania, spadkobiercy powinni podać sądowi swój wiek, zawód, stan rodzinny oraz dane co do swych zarobków i majątku, a także zarobków i majątku małżonka, wyjaśnić, w jaki sposób korzystali ze spadku dotychczas, jak również podać inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie, czyli na to co każdy ze współspadkobierców ma otrzymać ze spadku.
Należy też pamiętać, że w pewnych przypadkach, gdy do spadku wchodzi gospodarstwo rolne, spadkobiercy powinni także udzielić dodatkowych odpowiedzi dotyczących tego, kto spośród nich dotychczas pracował w tym gospodarstwie lub je prowadził, a także czy posiada do tego kwalifikacje.
Sądowy dział spadku obecność na rozprawie
Udział spadkobierców w sprawie o dział spadku jest co do zasady obowiązkowy. Ich nieobecność na rozprawie nie tamuje jednak postępowania. Oznacza to tyle, że jeżeli wszyscy spadkobiercy zostali prawidłowo zawiadomieni o sprawie, a mimo to ktoś z nich nie zjawił się w sądzie, to mimo tej nieobecności sąd władny będzie dalej prowadzić sprawę i zakończyć postępowanie wydając postanowienie kończące. Brak udziału w sprawie nieobecnego spadkobiercy działać będzie na jego niekorzyść, jeśli wskutek swojej nieobecności spadkobierca ten nie przedstawi swojego stanowiska w sprawie.
Dział spadku w sądzie ile trwa
Długość trwania postępowania o dział spadku zależy od wielu czynników. Przede wszystkim zaś od tego, czy pomiędzy spadkobiercami jest zgoda na określony sposób podziału spadku. W braku zgody postępowanie w zasadzie zawsze trwać będzie dłużej. Niewątpliwie wydłuży się też ono, gdy dla ustalenia wartości poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku, konieczne będzie zlecenie sporządzenia opinii przez biegłego. Tak z kolei będzie się zaś dziać niemal każdorazowo, gdy w skład dzielonego spadku będzie wchodziła nieruchomość. Dlatego określenie choćby przybliżonego czasu trwania postępowania o dział spadku każdorazowo wymaga indywidualnego pochylenia się nad sprawą i przeanalizowania jej wszystkich aspektów.
Dział spadku opłata
Od wniosku o dział spadku pobiera się opłatę stałą w kwocie 500 złotych. Jeżeli jednak składany wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
W przypadku gdy wniosek o dział spadku połączony jest ze zniesieniem współwłasności, opłata stała od wniosku wynosi 1.000 złotych. Jeżeli zaś składany wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, to wówczas opłata wynosi 600 zł.
Warto pamiętać, że opłatę tę należy uiścić na rachunek sądu przed wniesieniem wniosku.
ZASTANAWIASZ SIĘ NAD ZŁOŻENIEM WNIOSKU O DZIAŁU SPADKU?
POTRZEBUJESZ REPREZENTACJI W SĄDZIE W SPRAWIE O DZIAŁ SPADKU?
SKONTAKTUJ SIĘ Z NASZĄ KANCELARIĄ!
JESTEŚMY TU ABY CI POMÓC!